Stilte in een wereld van lawaai.
Stilte wordt nog wel eens als ongemakkelijk ervaren. Je kent dat wel. In een gesprek. Opeens is het stil. Wie gaat nu als eerste iets zeggen? Wie verbreekt de stilte? Het onderwerp kan zomaar veranderen. Of het gesprek is over.
Of misschien heb je moeite met stilte omdat het iets raakt van vroeger. Bij jou thuis moest je altijd stil zijn. Een ouder kon niet tegen lawaai. ‘Wees stil’ is er dan ingeprent. Je kijkt wel uit voordat je geluid maakt, hoe graag je ook anders zou willen. En dat is zo jammer. Stilte kan zo mooi zijn, maar niet als het moet, niet als het wordt opgelegd. Wel als het er mag zijn.
Ik ken het van vakanties als ik boven op een berg zit of over de zee staar. Of helemaal alleen in de natuur van Gallicië loop, uitkijkend over de mist tussen de heuvels. Of ‘s ochtends tijdens mijn dagelijkse meditatie in de serre grenzend aan de tuin. Een moment van bezinning. Even bij mezelf naar binnen, om de stilte op te zoeken.
In mijn werk omarm ik de stilte. Al tijdens het gesprek met de cliënt om voor mezelf ruimte te maken om naar het lege midden te gaan. Wachten tot de filmspoel vol is en ik alleen nog maar de ‘tik’ van het laatste stukje film hoor. Of om mijn cliënt even de ruimte te geven om tot zichzelf te komen. Om met de spanning om te gaan, om een emotie er te laten zijn. Om even weer bij zichzelf te komen.
In een opstelling zie ik het als een groot kado. Soms zijn er van die momenten dat het even helemaal stil wordt. Als een representant iets heeft gezegd dat binnenkomt, of na een interventie. Of zomaar, opeens. Het komt regelmatig voor in familieopstellingen. Ook heb ik het meerdere keren gehoord bij onderwijsopstellingen als de leerlingen een plek krijgen in het veld of in de zorg als de cliënten/patiënten worden gezien. Dat geeft dan het grootste inzicht aan de aanwezigen: hier doen we het allemaal voor. Hiervoor hebben we voor dit vak gekozen. De rest is ballast.
Het kan zo stil zijn dat je de stilte hoort. Of je watten in je oren krijgt, of dat er plotseling dikke vloerbedekking in de ruimte ligt en de wanden behangen zijn met tapijten. Of er een deken over de representanten wordt gelegd. Eigenlijk is het gewoon niet te beschrijven.
Voor mij is dat een moment waarop iets gebeurt dat belangrijk is. Voor het systeem, voor de cliënt. Het lijkt wel een ‘heilig’ moment. Ik doe vaak devoot heel voorzichtig een stapje terug omdat het bijna voelt als heiligschennis om er in te staan en laat het er zijn. Geniet van de seconden die het duurt.
In een opleidingssituatie geef ik het vaak aan door mijn hand op te steken en later te vragen: ‘heb je het gehoord, de stilte?’. Sommige wel, sommige niet. Misschien moet je ervoor in ‘het lege midden’ zijn. In de leegte kan het stil zijn. In de leegte is ruimte voor stilte. In de stilte gebeurt het.
Wat betekent stilte voor jou?
“Stilte komt uit het hart en ontstaat niet door de afwezigheid van geluid” (Thich Nhat Hanh)
